Bionic

Co motivo da estrea de Bionic, a última peza da compañía Entremans, dende #Mediación #TRCDanza2023, convidáronme a escribir un texto sobre a compañía que reproduzo aquí a continuación.

Hoxe síntome diante da computadora para tratar de poñer en orden ese conxunto de lembranzas que foron construíndo, ao longo dos anos, o vínculo que me une con Betty e Armando. Non importa que non teña visto aínda a peza que está a piques de ser estreada, podo atreverme a asegurar (con ese tipo de seguridade que ningún sistema de verificación de información podería chegar a ter) que nos conducirá por un carreiro no que atoparnos co misterio da vida, co alento e a potencia da vida. Son estas unhas palabras que se escriben moi rápido pero que, con todo, leva anos com-prender. Prender é sinónimo de atrapar, de suxeitar, de coser, unir, enredar, arder, avivar, acender, arraigar, prosperar, enraizar, ensamblarse, axustarse. Tanto a letra da escritura como a do ser humano están suxeitos por un corpo, un corpo que pode estar morto ou vivo segundo o alento que o anime, que lle dea alma. Cando recoñecemos este alento vital, entón podemos intuír con seguridade algunhas cousas, podemos mesmo tentar despexar fantasmas, pois como ben sabemos os que compartimos clases con Armando e Betty, “onde hai técnica, non hai fantasmas”.

Imaxino que a tarefa de ordenar recordos sería moito máis sinxela para unha Intelixencia Artificial, cuxa memoria é infinitamente máis grande que a miña, aínda que, por sorte e de momento, os datos da miña experiencia subxectiva dubido moito que estean gardados nas bases de datos da devandita Intelixencia. Imaxino tamén que non pasarán moitos anos para que a única experiencia que poidamos considerar obxectiva sexa precisamente a subxectiva, a única con garantías de que non fose creada por un mero software de obxectividade pura e dura. Poñamos por caso que quixera entregar un traballo sobre a historia da danza, é posible que a nosa amiga a IA fixéseo bastante mellor ca min. En cambio, para falar do vínculo construído durante máis de 15 anos de historia con Betty e Armando, coñecendo novas partes do corpo nas que se pode chegar a ter negróns, resulta improbable que a IA teña algún dato sobre este asunto.

É probable tamén que ese modelo de linguaxe que, a partir da interacción cos usuarios, segue aprendendo e mellorando día a día, non dispoña aínda da suficiente información como para chegar a expresarse utilizando a linguaxe da danza, quizais non a considere nin tan sequera unha linguaxe. Creo que non me convén entrar no debate das capacidades da IA para a creación artística. Con todo, e isto é algo que Armando e Betty ensináronme, non só nas súas clases, tamén nos seus espectáculos, na linguaxe dos seus corpos, na valentía e forza das súas vidas, na súa capacidade para falar de cousas impronunciables… Ensináronme que a linguaxe poética mana dunha fonte secreta onde as palabras e o corpo entrelázanse, técense, desgárranse, ao redor dun baleiro que é único, propio e irrepetible. Non pode predicirse o que sairá de alí, porque o baleiro non é programable, a valentía da danza (como a de Betty e Armando) é situarse precisamente nese lugar onde nos atopamos co irrepetible, co único e inimitable, para tratar de traducilo, de convertelo en repetible, en atrapable, en comprensible, é a potencia da vida mesma. Marguerite Duras dicíao así: “Escríbese coa forza do corpo”. Unha forza que vira ao redor do bordo que cingue o misterio da vida. A palabra é unha extensión do corpo e o corpo unha extensión da palabra, o lugar no que aparece e desaparece o misterio da vida.

O movemento dos corpos que veremos en escena coa estrea de Bionic é un tipo de vibración que todos os que pasamos polas súas clases levamos gravada no corazón, unha vibración que palpita nas nosas venas, que podemos recoñecer e palpar case cos ollos pechados, unha vibración que nos fai ecoar con eles, que nos fai sentir un pouquiño dentro das súas peles tamén, e fainos estar un pouco nerviosos, un pouco ansiosos, un pouco desexosos e ilusionados antes da estrea. A estrea desta peza marca unha data no calendario, unha data que doutra banda xa era antes para min especial, pois o 28 de abril é tamén o aniversarios da miña irmá Remedios, non en balde a súa paixón pola danza tamén é unha das forzas que me conduciu a min ata aquí.

E é que será unha data para rexistrar na historia, non só por volver ver os corpos de Armando e Betty convertidos nun só corpo danzante (nunha peza longa!), isto sempre é un goce para os sentidos, senón tamén porque esta cidade, e o teatro Rosalía de Castro como símbolo dela, non serían os mesmos sen os anos de dedicación plena á danza desta parella.

Na particular Wikipedia de Armando e Betty podemos atopar as diferenzas entre unha memoria construída a base de datos cuantificados, de verdades alleas, xa pensadas e consensuadas (falsificadas), e a memoria propia do corpo, a que che obriga a pensar mergullada no mundo, mergullada no movemento, como peixe na auga, ou como ave que suca o ceo. Os verdadeiros mestres son os que che conducen a esa posibilidade de encontro cun corpo que desprega sabedoría, coñecemento non falsificado. Un corpo que é, ao mesmo tempo, a materia prima que dá consistencia ao cosmos.

E o cosmos da Coruña non sería o mesmo sen eles.