O pracer da chuvia tamen se disfruta ao sol.
Foi sen dúbida un grande pracer escoitar de novo esas palabras que para min xa non son doadas de atopar, esas palabras i esa lingua tan propia do galego rural e da forma de traballar o campo da provincia de Lugo. A lingua é creadora de universo, está viva cando a creación vive, pero si ésta morre, finan tamén inevitablemente as palabras que lle deron vida. Esas palabras rescatadas da memoria leváronme por unha viaxe máxica de regreso aos vraos que pasei na aldea. As veces ocurre que as palabras trasládante a unha xeografía de maneira moito máis exacta do que o fai por exemplo o Google Maps. Podes sentir e ulir con precisión ese mesmo paraíso que sin dúbida o foi para moitos galegos. Non mentiría se digo que todos temos un Dositeo nas nosas vidas.
Hai unha frase no libro que me parece que resume moi ben o corpo que a unha lle queda ao rematar a lectura, para min esa frase é:
"un non imaxinaba o lonxe que pode estar o que está cerca"
A pesar de que parecen ser todos primeiros planos de persoas retratadas dende cerca, se miramos máis detidamente trátase en realidade dun primeiro plano que non deixa ver con claridade, hai algo que impón a distancia curta e que impide ver con perspectiva, un velo que esconde ao mesmo tempo que amosa, un certo refuxio, ése que representa a aldea como símbolo dun paraíso perdido. As néboas, tan características de Lugo, cubren a tódalas personaxes, que son en sí mesmas unha xeografía difuminada, entrelazándose e confundíndose, sen quedar moi claro como é que emerxe, a partir delas, a biografía de Manuel Vázquez ou si é que xustamente son elas as que falan de Manuel, en lugar de ser ao revés.
Tanto Dositeo como Eliseo representan en sí mesmos a illa de Ítaca (ou a illa perdida do monxe galego Trezenzonio), eles son a patria de Manuel, o paraíso regado polas augas desa fonte que comparte nome con eles. Levan no seu nome o río que é tamén símbolo da vida de Manuel, xeografía que é ademáis interior. Pero o paraíso perdido solamente ten unha saída, i é a caída. Unha caída que se da no momento menos esperado da lectura, a referencia á unha ferida e a unha dor que está na herdanza dese paraíso ao que xa non é posible regresar.
