A experiencia da hierofanía é a que define o centro de toda tradición, a partir dese centro estrutúrase toda unha cosmoloxía que chega a definir a organización dos calendarios, as festas, os horarios ou os días de descanso. Segundo ten relatado H. Pfeiffer, débese facer unha distinción entre o sacro orixinario e o sacro secundario, sendo o primeiro a experiencia viva do sacro e o secundario un derivado da mesma que serve para lembrar que toda orde non pode vir da continuidade, senón da descontinuidade froito da hierofanía. Canto máis se afasta o secundario sagrado do seu centro orixinario, máis vai perdendo a súa forza e sentido, de maneira que se volve completamente arbitraria a distinción entre sagrado e profano, pois se perdeu a experiencia viva do sacro. Este é tamén o motivo polo que as tradicións van progresivamente apagándose, ou corrompéndose. E para facer unha mellor comprensión do significado de esotérico, poderiamos dicir que esta experiencia viva do sacro é tamén o núcleo esotérico do que deriva toda a organización cultural e social que establece o exoterismo. A relixión encárgase de ofrecer ao ser humano vías a través das cales acceder á experiencia do sacro, pois éstas atópanse na propia xénese de todo ser humano, e poderíamos incluso decir que é un dereito que lle corresponde ao home para acadar maior grado de dignidade e humanidade. O espazo e o tempo humanos están signados pola continuidade, alternancia de noites e días, alegría e dor. Estacións e ritmos vitais é o propio da natureza e das cousas que vive o home. Pero a experiencia do sagrado provén de fóra do mundo humano, rompe a continuidade para xerar unha descontinuidade. A dor, de feito, é unha cousa profana, pero que illando á persoa, introdúcea nunha interioridade na que o sacro se pode revelar.
A través dos calendarios vemos como cada tradición estruturou a orde derivada da experiencia hierofánica orixinal, e é nesa orde onde podemos discrepar máis ou menos, pero a experiencia sacra orixinal da que parte toda tradición é sempre auténtica e xeradora de verdade. Hai tradicións que, pola súa distancia no tempo, foron perdendo esa relación con respecto ao seu centro orixinario, o cal non quere dicir que moitas das súas organizacións non teñan un valor relixioso rescatable e valioso. É o caso da tradición celta, un exemplo claro vímolo coas datas de inicio de estación. Orixinalmente foron máis, pero con todo, en Galicia, perviviron especificamente dúas, o 1 de maio e o 1 de novembro, como datas que definen a entrada nos ciclos luminosos e escuros do ano, relacionadas tanto coas tarefas de cultivo da terra, como tamén coas actividades de navegación. É así que ditas festas perviviron no interior da cosmovisión cristiá pola súa utilidade e función de ordenación, e é evidente que sempre que hai utilidade, é que devandita orde derivou dun centro hierofánico orixinal e sagrado. Agora ben, esas prácticas foron introducidas nunha orde cosmogónica nova, a cristiá, por iso é polo que moitas veces resulta complicado entender o seu sentido, sobre todo cando se pretende negar o cristianismo e rescatar o celtismo de forma aillada. Ao indagar na orixe destas datas comprobamos que non poden ter unha equivalencia directa no noso calendario, e que por iso non podemos acceder ao seu sentido orixinal, perdendo así o valor sacro orixinario que as definiu e quedando conservadas máis pola súa utilidade práctica de estruturación para a vida cotiá que polo seu sentido sacro orixinario, ainda que eso sí, recubertas por novos significados sagrados derivados do centro hierofánico da cosmovisión cristiá. Este é o motivo polo cal non podemos, hoxe, falar de celtismo sen comprender o cristianismo, pois todo o que nos ten chegado a nós de reminiscencias celtas é gracias á estructuración sagrada derivada do cristianismo, novo centro hierofánico en torno ao que se estructurou a vida relixiosa e social. É máis, do centro sacro do celtismo non podemos saber case nada, pois trátase dunha tradición que se conservou solamente por vía oral (tendo específicamente prohibido o seu rexistro escrito), e nada nos quedou documentado dela directamente. Todo o que podemos saber desa cosmovisión é polo que sobre ela dixeron outros autores, ou por deduccións da estructuración das súas actividades e calendarios, pero pouco podemos saber do seu centro hierofánico, pois o que maiormemente nos ten chegado é gracias a terse transformado e conservado no interior do cristianismo. O motivo polo cal hoxe quedou xa practicamente incomprendido o valor das datas de inicio de estación é porque os celtas utilizaban outro tipo de calendario, moi probablemente os meses no seu calendario terían unha estruturación lunar, de maneira que todos os seus primeiros de mes, coincidían coa fase de crecemento da lúa, a lúa nova. Os nosos 1 de maio ou 1 de novembro non son os seus 1 de maio ou 1 de novembro, pois para nós non necesariamente eses días van asociados coa fase da lúa que está crecendo. Na maioría de calendarios lunares, cada mes tiña dúas quincenas, a primeira de crecemento e a segunda de decrecemento. A división das quincenas facíase a través da lúa chea, así tamén a Pascua xudea celébrase o 14 de nisan, que é cando se da a primeira lúa chea do equinocio de primavera (tamén a Pascua cristiá se celebra durante a primeira lúa chea do equinocio de primavera, ainda que no noso calendario cae cada ano nun día distinto). Así, a primeira quincena do mes terminaba coa lúa chea, dando paso á segunda quincena cando ésta estaba completada, de igual xeito que o día daba comezo coa posta do sol e alcanzaba a súa cúspide cando o sol estaba no punto máis alto do ceo. Xulio César di, na guerra das galias, que os anos, os meses e os días dos celtas comezan por unha metade escura (a noite) e continuan cunha metade luminosa (o día). Os meses celtas medíanse por ciclos lunares, por tanto, cada vez que a lúa completaba o seu ciclo, cumpríase un mes, comezando sempre coa fase de crecemento da lúa, ou lúa nova. Parécenos que isto concorda bastante ben coas peculiaridades das datas de inicio de estación no calendario celta. Pois o característico destes días primeiros de mes, de lúa nova, é que as condicións de visibilidade das estrelas son moito maiores. Por tanto, estas datas, ademáis de servir para estructurar o calendario, eran tamén momentos propicios de escuridade para observar as estrelas. Por iso, cando aparecen xacementos arqueolóxicos orientados a esas datas no territorio dos falantes de linguas celtas pode deducirse a existencia de observacións astronómicas compartidas. En torno a esta comprensión das fases de escuridade e luz, xerouse toda unha mitoloxía que ten que ver á súa vez, coas fases de vida e morte, como tamen do lugar liminal que se xera para facer o tránsito entre unha a outra. As lendas de navegación entre o mundo dos vivos e o mundo dos mortos fálannos deste tránsito. Pero sin dúbida, a cosmovisión cristiá fixo un maior enfásis na división ternaria, por sobre a dualista. Frente a división entre escuridade-luz, o noso calendario divide o día en tres fases, pois ao marcar o punto de inicio dos días na hora máis escura da noite, establece, nun mesmo día, tres períodos: escuridade-luz-escuridade, fronte a división celta que dividía o día en dúas metades, unha escura e outra luminosa.
Os celtas miraban moito ao ceo, sabían situarse polas estrelas, esto dáballes a capacidade de viaxar de noite, pois podían usar o ceo como mapa sen depender do sol. A cosmovisión cristiá, pola contra, centra todo o seu valor sacro en torno ao simbolismo do sol, do cal derivan o resto de ciclos, pois un ano lunar soamente ten sentido dentro dun ciclo solar, xa que o ano defínese como unha revolución en torno ao sol por parte da terra. Por tanto, o ano lunar defínese por analoxía co solar da terra e non de forma independente. É así que a comprensión cosmogónica celta puido insertarse na cosmovisión cristiá, sen contradición con ela, transformando o seu vello sentido nun novo sentido, plenamente acorde co centro hierofánico cristiano.
Hoxe o mundo moderno vese tentado de rescatar unha falsa espiritualidade extirpada do seu centro sagrado. O "celta" preséntase como moi suxestivo: a música tradicional de Irlanda e Gales, as ruínas dos mosteiros de Iona ou Lindisfarne e as historias de grandes santos como Patricio, Columba ou Brandán espertan anhelos de beleza e transcendencia en todo o mundo (de Inglaterra a Australia ou EEUU). Tamén en España e Bretaña, moitos buscan unha espiritualidade alternativa que atope unha ligazón co pasado, para reclamar o selo de ser "ancestral", máis este selo temos que dicir que é falso, únicamente é tentador pola sua apariencia de incorrupto, realidade que ningún centro sagrado verdadeiro pode negar ou ignorar, a corrupción e o pecado forman parte da condición humana, máis que nos pese.
Por outro lado, hai que recordar que San Patricio, San Brandán, San Columba, Iona, Lindisfarne, Irlanda, Beda o Venerable e todo o que queda do pasado celta é católico, apostólico e romano. Seguramente os grados elevados de coñecemento que acadaron os druidas, depositarios do coñecemento da tradición celta, foi precisamente o que facilitou unha tan rápida conversión e inserción no interior do cristianismo, precisamente para non perder os seus coñecementos, despois de terse perdido ou difuminado o seu centro hierofánico orixinal, por non dicir que algunhas das suas "acenstrais" prácticas (por exemplo, facer sacrificios humanos) víronse plenamente superadas no cristianismo.
Hoxe o mundo moderno vese tentado de rescatar unha falsa espiritualidade extirpada do seu centro sagrado. O "celta" preséntase como moi suxestivo: a música tradicional de Irlanda e Gales, as ruínas dos mosteiros de Iona ou Lindisfarne e as historias de grandes santos como Patricio, Columba ou Brandán espertan anhelos de beleza e transcendencia en todo o mundo (de Inglaterra a Australia ou EEUU). Tamén en España e Bretaña, moitos buscan unha espiritualidade alternativa que atope unha ligazón co pasado, para reclamar o selo de ser "ancestral", máis este selo temos que dicir que é falso, únicamente é tentador pola sua apariencia de incorrupto, realidade que ningún centro sagrado verdadeiro pode negar ou ignorar, a corrupción e o pecado forman parte da condición humana, máis que nos pese.
Por outro lado, hai que recordar que San Patricio, San Brandán, San Columba, Iona, Lindisfarne, Irlanda, Beda o Venerable e todo o que queda do pasado celta é católico, apostólico e romano. Seguramente os grados elevados de coñecemento que acadaron os druidas, depositarios do coñecemento da tradición celta, foi precisamente o que facilitou unha tan rápida conversión e inserción no interior do cristianismo, precisamente para non perder os seus coñecementos, despois de terse perdido ou difuminado o seu centro hierofánico orixinal, por non dicir que algunhas das suas "acenstrais" prácticas (por exemplo, facer sacrificios humanos) víronse plenamente superadas no cristianismo.