A palabra hábito parece reunir en si mesma unha contradición, desas que tanto me gustan a min porque convidan a reflexionar. Seguramente a expresión “o hábito non fai ao monxe” é a primeira das relacións que nos veñen á cabeza. O sentido desta frase adóitase captar con referencia á palabra hábito, entendida ésta como roupa, traxe ou vestidura propia dos monxes, nese sentido podemos afirmar con seguridade que certamente non o fai (ao monxe). Con todo, tamén poderíamos afirmar precisamente o contrario e non estaríamos a dicir ningunha mentira: o hábito é o único que fai ao monxe.
O monástico é un arquetipo da vida. Que un grupo de monxes aparentemente apartados do mundo convivan en reclusión, seguindo fielmente unha serie de hábitos e costumes no interior dun mosteiro é algo que inflúe directamente na sociedade.
É probable que fosen precisamente os monxes quen teñan introducido mellor que ninguén o costume dos hábitos, e aínda que hoxe tendemos a relacionar todo o que nos lembre a relixión con rexeitamento dos praceres, cabería pensar que esta comprensión teña máis que ver coa idiosincrasia propia da modernidade que coa cultura tradicional. Ter hábitos é ser unha persoa capaz de vivir con pracer as actividades cotiás. O hábito non é a rutina, nin o costume, nin a estereotipación da conduta, non é cumprir. Esta é probablemente a maneira propia da nosa sociedade capitalista de entender o concepto, xa non de hábito, senón de rutina, máis conectada coa homoxeneización, a repetición e a ansiedade, que co pracer. A sociedade de consumo está sostida sobre a insatisfacción por iso non lle interesa o placer, estimula os atracóns, pero é moi pouco placentera, precisamente por deixar a vía permanentemente libre e aberta ao pracer. Esta é tamén a sua particular forma de restrinxir o acceso ao coñecemento, pois canto máis accesible está parece que menos interés hai por el. Xa Freud nos advertiu de que a castración é o único camiño de acceso ao pracer.
Pero en Galicia tivemos a sorte de poder convivir con esa outra forma de comprensión do concepto de hábito, non creo que sexa estraño para ninguén afirmar que ata a tarefa máis insufrible (como ir cavar as rozas) era vivida con pracer, aínda que non tanto a tarefa en sí, si o seu resultado, por máis que tamén o hábito de queixarse estivera moi ben instalado. Había que queixarse de ter que ir, por exemplo, plantar as patacas, pero iso sí, ningún deles prefería unhas vacacións no Caribe antes que deixar sen plantar as patacas. Nos nosos días é ao revés, a pesar de considerarse a sociedade do placer, o que nos demostra o día a día é que o disfrute das tarefas cotidianas desapareceu; sonada a sirena do reloxo que marca o fin da xornada laboral e o inicio das vacacións, xa pode caer o mundo que as patacas quedan sen plantar.
Ás veces tendeuse a xustificar ou confundir tal tolemia dos modos dos nosos maiores coa necesidade e a escasez, e sen embargo, máis fieles a sí mesmos que nunca, continuaron plantando patacas alá onde foran por máis que xa non era necesario. A nosa sociedade, tan cega a outras formas de comprender o mundo, segue interpretando como masoquismo estas actividades tan propias dos nosos avós e dos nosos pais. O pasado día 9 meu pai tería cumplido 92 anos, estareille eternamente agradecida por ser tan fiel á sua maneira de disfrutar, ainda que por suposto tamén gozaba dalgún placer consumista de mercar radios ou televisores ou ferramentas, seguro que ten sido unha das persoas menos corrompidas polo capital. E a pesar de que eu tamén vivo inmersa nas dinámicas propias da modernidade, e de todos os beneficios e cousas boas que me trouxo, igualmente, eles, na súa capacidade de placer do hábito, seguirán a ser o meu referente a seguir.
Ás veces tendeuse a xustificar ou confundir tal tolemia dos modos dos nosos maiores coa necesidade e a escasez, e sen embargo, máis fieles a sí mesmos que nunca, continuaron plantando patacas alá onde foran por máis que xa non era necesario. A nosa sociedade, tan cega a outras formas de comprender o mundo, segue interpretando como masoquismo estas actividades tan propias dos nosos avós e dos nosos pais. O pasado día 9 meu pai tería cumplido 92 anos, estareille eternamente agradecida por ser tan fiel á sua maneira de disfrutar, ainda que por suposto tamén gozaba dalgún placer consumista de mercar radios ou televisores ou ferramentas, seguro que ten sido unha das persoas menos corrompidas polo capital. E a pesar de que eu tamén vivo inmersa nas dinámicas propias da modernidade, e de todos os beneficios e cousas boas que me trouxo, igualmente, eles, na súa capacidade de placer do hábito, seguirán a ser o meu referente a seguir.